آئین نامه حفاظتی صنایع چوب

مقررات عمومی

ماده 1- کلیه کارگران شاغل در کارگاه بایستی با عملکرد دستگاههای موجود و خطرات احتمالی آنها آشنایی داشته و همچنین آموزشهای لازم را دیده باشند.

ماده 2- تراشه های چوب – خاک اره ها و غیره بایستی مرتباً از محل کارگاه خارج شوند تا کف کارگاه و محیط کار همواره تمیز و عاری از هر گونه ضایعات باشد.

ماده 3- دستگاههای نجاری مجهز به تهویه موضعی باشند تا از انتشار و تجمع ضایعات چوب و خاک اره در کارگاه بویژه بر روی قسمتهای مختلف دستگاه جلوگیری شود.

ماده 4 : کلیه کانالها و گودالها – حفره ها و شیارهایی که در کف کارگاه و نزدیک به ماشین های اره جهت قرار دادن وسائل انتقال چوب (ترانسپورتر) یا برای آب روها احداث شده باید به وسیله نرده یا حفاظ مناسب محفوظ شود.

ماده 5- قسمتهای انتقال دهنده نیرو مانند تسمه فلکه ها – چرخ دنده ها – زنجیر ها – نقاله ها فلکه های اصطحکاکی – بازوهای لنگ – غلطکها و همچنین دیگر قسمتهایی که امکان درگیری با لباس کار و یا بدن کارگر را دارند بایستی به حفاظ مناسب ، محکم ، مقاوم و ایمن مجهز شوند.

ماده 6- نظافت – تعمیر – سرویس و تنظیم دستگاههای مختلف نجاری و درودگری و غیره بایستی فقط زمان خاموش بودن دستگاه صورت پذیرد.

ماده 7- به کارگران شاغل در این صنعت بایستی به تناسب نوع فعالیت و کار وسائل حفاظت فردی متناسب مانند لباس کار – کلاه ایمنی – ماسک تنفسی – کفش کار – عینک – دستکش – گوشی – حفاظ طلقی صورت و غیره تحویل داده شود.

ماده 8- تنظیم حفاظ ها یا وسائل هدایت کننده چوب هنگام روشن بودن دستگاهها ممنوع است.

ماده 9- تجهیزات برقی ماننده تخته کلیدها – کلیدهای چاقویی و غیره بایستی بنحو مطمئن و ایمن در داخل محفظه مناسبی نصب گردد و پیرامون آنها بر روی زمین فرش عایق گسترده شود.

ماده 10- در اطراف دستگاههای نجاری و در نقاط خطر آفرین آنها بایستی کلیدهای قطع اضطراری برق بطور مشخص و به تعداد کافی نصب و در دسترس کارگران قرار گیرد تا در هنگام بروز خطر قابل استفاده باشد.

ماده 11- حذف کردن حفاظ ها ، گیرها و هر گونه تجهیزات جانبی ایمنی ، از دستگاههای نجاری ممنوع می باشد.

ماده 12 – برای راندن و هل دادن قطعات چوب در هنگام کاربا دستگاه رنده یا اره و موارد مشابه بایستی از دستگیره مخصوص بار دادن استفاده نمود.

ماده 13- در ماشین های اره چوب بری ، الکتروموتور و یا قسمت محرک دستگاه بایستی دارای قدرت کافی باشد تا احتمال گیر کردن تیغه اره درداخل چوب از بین برود.

ماده 14- دنده های اره باید متناسب با جنس چوب و نوع برش باشد.

ماده 15- تیغه اره باید بدون ترک بوده و به بهترین وضع نگهداری شود و چپ و راست کردن و تیز کردن آن دقیقاً انجام گردد.

ماده 16- فاصله بین دیوار و میز کار نباید از 45 سانتی متر کمتر باشد و در صورتی که این فاصله را برای عبور کارگر در نظر گرفته باشند از 90 سانتی متر کمتر نباشد.

ماده 17- فاصله بین سطح میز کار و سقف کارگاه یا اشیاء و وسائلی که به سقف نصب شده نباید کمتر از 2 متر باشد.

ماده 18- در محل هایی که عبور از روی غلطک ها و نوارهای نقاله ضروری باشد باید پله ها یا پل هایی تعبیه گردد که مجهز به نرده حفاظتی باشد.

ماده 19- لباس کار کارگران بایستی به نحوی باشد که علاوه بر سهولت و راحتی در انجام کار ، از درگیر شدن قسمتهای مختلف آن با قطعات گردنده و متحرک دستگاهها جلوگیری بعمل آورد.

ماده 20- از قرار دادن هر گونه مواداعم از مواد اولیه یا در دست ساخت یا تولید شده در مسیر حرکت وسائل متحرک و عبور و مرور کارگران در کارگاه خودداری گردد.

ماده 21- کلیه سیمها و کابلهای برق اضافی از محیط کارگاه بایستی جمع آوری گردد و لازم است سیمها و کابلهای مورد استفاده از داخل کانالها و یا لوله های مخصوص و مناسب عبور داده شود.

ماده 22- تخته ها و الوارها باید به گونه ای به دیوار تکیه داده شود که احتمال سقوط و لغزش آنها وجود نداشته باشد.

ماده 23- دیواری که برای تکیه دادن تخته ها و الوارها استفاده می شود بایستی استقامت و استحکام کافی متناسب با بار وارده را داشته باشد.

ماده 24- تخته های نئوپان و موارد مشابه بایستی بصورت افقی بر روی زمین قرار داده شوند و در صورتی که لازم است بطورعمودی قرار گیرند باید از تکیه گاههای مطمئن مانند خرک استفاده شود.

ماده 25- تنه درخت – الوار – چوب و تخته و همچنین تولیدات کارگاهی بایستی در محل مناسب به نحو ایمن نگهداری شوند تا از سقوط و لغزش آنها ممانعت به عمل آید.

ماده 26- برای جلوگیری از وصل شدن ناگهانی برق و حرکت نمودن دستگاه بایستی حتماً در مسیر اصلی برق از کنتاکتورهای مناسب استفاده شود.

ماده 27- کارفرمایان یا مسئولین واحدها موظفند از ورود افراد متفرقه به قسمتهای مختلف کارگاه جلوگیری نمایند.

فصل دوم ) اره های تسمه ای یا اره فلکه :

ماده 28 – کلیه قسمتهای اره فلکه شامل فلکه های بالا و پائین ، نوار اره دربالا و پائین میز و همچنین فلکه و تسمه فلکه الکترموتور و غیره بایستی دارای حفاظ دائمی مناسب – محکم و مقاومی باشند.

ماده 29 – حفاظ فلکه پائینی اره تسمه ای باید تا سطح زمین ادامه داشته و طوری ساخته شود تا از ورود اجسام خارجی به زیر فلکه جلوگیری گردد و در صورت لزوم به عنوان محفظه مکنده خاک اره نیز از آن استفاده شود .

ماده 30- اره تسمه ای باید دارای وسیله تنظیم کننده خودکاری باشد تا کشش تیغه اره را تنظیم کرده و از شل شدن غیر عادی آن در حین کار جلوگیری کند.

ماده 31- حفاظ فلکه بالایی اره تسمه ای باید حداقل 10 سانتی متر بالاتر از طوقه فلکه آن شروع شده و تا پائین ترین نقطه طوقه فلکه ادامه یابد .

ماده 32- در موقع سوار کردن یا برداشتن تسمه اره باید آن را دقیقاً مورد معاینه قرارداد تا ترک یا عیب دیگری نداشته باشد .

ماده 33- ناف و بازوها و طوقه فلکه های دستگاه اره تسمه ای همچنین پیچ ها و پرچهای آن باید حداقل ماهی یک مرتبه بازرسی شده و با زدن ضربه فلکه های ترک دار و معیوب مشخص و از کار خارج شوند.

ماده 34- ضخامت طوقه فلکه های دستگاههای اره تسمه ای در قمستی که فشار نوار اره موثر است باید حداقل 16 میلیمترباشد.

ماده 35- برداشتن تسمه از روی فلکه و همچنین جمع کننده قطعات شکسته تسمه قبل از توقف کامل ماشین ممنوع است .

ماده 36- سرعت دورانی فلکه های مربوط به تسمه اره نباید از حد مجاز درج شده بر روی پلاک مشخصات دستگاه تجاوز کند.

ماده 37- از بکار بردن تسمه های معیوب یا ترک دار جداً خودداری گردد.

فصل سوم ) اره های گرد:

ماده 38 – اره گرد چوب بری باید دارای حفاظ هایی طبق شرایط زیر باشد :

الف – حفاظ تیغه اره قابل تنظیم باشد و طوری تیغ را بپوشاند که هنگام کار دندانه های آن در دسترس نباشد
ب – سطوح جانبی حفاظ تا حد امکان به صفحه اره نزدیک باشد
ج – حتی المقدور نزدیک به محل برش سوار شود.
د – روی سطح جانبی حفاظ علامتی رسم شود که وضع تیغه اره را در زیر محفظه آن مشخص کند .
ه – جنس حفاظ باید از مصالح نرم انتخاب شود یا پوشش داخل آن از فلز نرم باشد تا اگربه صفحه اره برخورد کند باعث شکستن دندانه آن نشود.
و- حفاظ باید اصولاً طوری ساخته شود که متصدی دستگاه از خطر تماس با دندانه های اره و پرتاب شدن خرده چوب یا دندانه های شکسته اره محفوظ بماند.

ماده 39- تیغه جداکننده دستگاههای اره گرد باید به نحوی باشد که به طور موثر عمل خود را انجام دهد.

ماده 40- تیغه جدا کننده باید درقسمت عقب صفحه اره گرد قرار گیرد و دارای شرایط زیر باشد:

الف – از شیاری که اره در چوب ایجاد می کند کمی نازک تر و از صفحه اره کمی ضخیم ترباشد .
ب – پهنای آن در سطح میز کمتر از 15 سانتی متر نباشد
ج – ارتفاع آن از سطح میز باید به اندازه 2 تا 5 میلیمتر کمتر از ارتفاع صفحه باشد
د- به طور محکم در قسمت عقب و در یک سطح با صفحه اره نصب شود و فاصله آن با دندانه های اره حتی المقدور کم بوده و در هیچ حالتی از 3 میلیمتر تجاوز نکند.

ماده 41- انحنای تیغه های جداکننده باید به موازات انحنای صفحه اره گرد باشد .

ماده 42- در اره های گرد مخصوص برش طولی الوارهای نازک می توان تیغه های جداکننده را ضخیم تر از مورد مذکور در ماده 40 انتخاب کرد.

ماده 43 – دستگاه اره گرد چوب بری باید طوری نصب شده باشد که در حین کار تغییر محل نداده و ایجاد لرزش نکند

ماده 44- ارتفاع میز اره های گرد چوب بری باید بین 85 تا 90 سانتی متر باشد.

ماده 45 – قسمتی از صفحه اره گرد که زیر میز دستگاه قرار دارد باید حفاظ گذاری شود ممکن است این حفاظ قسمتی از دستگاه مکنده خاک اره را تشکیل دهد

ماده 46- صفحه اره گرد چوب بری باید کاملاً تیز بوده و سوار کردن روی دستگاه و نگهداری آن بخوبی و با دقت انجام شود . همچنین در فواصل معین مورد بازدید و آزمایش قرار گیرد و درصورت مشاهده عیب و نقص اقدام به پیاده کردن و اصلاح یا تعویض آن بشود.

ماده 47 – استفاده ار صفحات اره گرد معیوب ناقص ممنوع می باشد.

ماده 48 – متصدی دستگاه اره گرد در موقع کار نباید مقابل تیغه اره قرار گیرد.

ماده 49 – اره گرد مضاعف باید دارای صفحه فلزی مشبک یا حفاظ مناسب دیگری باشد که متصدی دستگاه را از خطر اصابت خرده چوب های حاصل از کار اره محفوظ نگاهدارد.

ماده 50 – قرار دادن گوه یا تراشه چوب و غیره برای لنگ نمودن تیغه اره جهت ایجاد شیار و زبانه و امور دیگر ممنوع است.

ماده 51 – تیغه های دستگاههای اره نبایستی از سطح قطعه کار روی میز بیرون بیاید.

فصل چهارم ) دستگاههای فرز و گندگی و رنده :

ماده 52 – ماشین های گندگی و فرز چوب بری باید مجهز به سرپوش های متصل به دستگاه مکنده باشد تا غبار قطعات ریز و تراشه های چوب را از محل تولید به خارج از منطقه عمل ماشین هدایت کند.

ماده 53 – ماشین های فرز و ماشین های چوب بری مشابه آن که بار دادن آنها بطور خودکار ، انجام نمی شود باید دارای حفاظ فرز قلم فرز باشد این حفاظ باید مسیر تراش بزرگترین قلم فرزماشین را پوشانده و به تناسب ضخامت قطعه کار قابل تنظیم باشد.

ماده 54 – محل نصب قلم دستگاه فرز نجاری و ماشین های مشابه چوب بری باید دارای مهره کنترل یا وسائل محکم کننده مشابه باشد تا در موقع کار امکان در آمدن قلم از جای خود و پرتاب شدن نداشته باشد.

ماده 55 – برای تراش دادن قطعات کوچک چوب با ماشین های فرز یا ماشین های مشابه آن باید از دستگاه هدایت کننده یا گیره دسته دار استفاده کرد.

ماده 56 – در هنگام کار کردن با دستگاه رنده بایستی طرفین آزاد تیغه رنده مجهز به حفاظ مناسب باشد.

ماده 57 – در ماشین های کف رنده فاصله آزاد بین لبه دهانه و لبه تیغه رنده نباید از 3 میلیمتر تجاوز نماید.

ماده 58 – کارفرما مکلف است دستگیره فشاری مناسب در اختیار کارگران قرار دهد تا برای بار دادن قطعات کوتاه در دستگاه گندگی از آن استفاده شود.

ماده 59 – در زمان روشن بودن دستگاه گندگی ، ورود دست یا ابزار آلات یا قطعات چوبی بداخل محفظه گندگی ممنوع است.

ماده 60 – کلیه ماشین های گندگی بایستی مجهز به چنگکهایی باشد که از عقب زدن و پس زدن چوب ممانعت بعمل آورد.

فصل پنجم ) دستگاههای خراطی :

ماده 61 – ماشین های خراطی بایستی در قسمت بالا و روی قطعه کار مجهز به حفاظهای نیم گرد متناسب با نوع قطعه کار باشد.

ماده 62 – آستین لباسکار خراطان بایستی کاملاً به دور مچ دست چسبیده باشد و استفاده از عینک و یا طلق محافظ صورت برای آنها الزامی است.

ماده 63 – کارگرانی که با ماشین خراطی کار می کنند وفق مقررات مندرج در آئین نامه وسائل حفاظت انفرادی می بایست مجهز به وسائل حفاظت انفرادی شوند.

فصل ششم ) پیشگیری از آتش سوزی :

ماده 64 - حلالها ، رنگها و دیگر مواد قابل اشتعال بایستی در مکانهای خاص دور از حرارت – جرقه – تابش نور مستقیم خورشید و محلهایی که احتمال وقوع آتش سوزی دارد نگهداری گردد.

ماده 65 – کپسولهای اطفاء حریق از نظر نوع - تعداد - محل نصب و غیره بایستی با توجه به شرایط کارگاه انتخاب گردند.

ماده 66 – کلیه کارگاههای نجاری و صنایع وابسته بایستی مجهز به سیستم آب تحت فشار مناسب برای استفاده در هنگام حریق باشند.

ماده 67 – محل نصب وسائل اطفاء حریق بایستی بنحوی انتخاب گردد که بسهولت قابل دسترسی باشد.

ماده 68 – برای کارگاهها و انبارها و غیره با توجه به وسعت و شرایط کارگاه در صورت امکان دتکتورهای مناسب و وسائل پاشنده سقفی با مواد خاموش کننده مناسب نصب گردد.

ماده 69 – انبار نمودن و چیدن قطعات چوب و الوار و دیگر مواد قابل اشتعال در مجاورت بخاریها ممنوع است.

ماده 70 – استفاده از مواد و مصالح قابل اشتعال برای ساختمان کارگاههای نجاری ممنوع است.

ماده 71 – در کارگاهها بایستی از وسائل گرمایشی مناسب و ایمن برای گرم نمودن فضای کارگاه استفاده شود.

ماده 72 – لوله دودکش بخاری ها بایستی به نحو صحیح و اصولی و ایمن نصب و از مجاورت آنها با مواد قابل اشتعال پرهیز گردد.

ماده 73 – استعمال دخانیات و ایجاد آتش روباز در کلیه قسمتهای کارگاهها اعم ازنجاری ، نقاشی ، انبارها و غیره ممنوع است.

فصل هفتم ) کارگاههای روکش چوب و پرس چوب :

ماده 74 – اطراف چاله بخار بایستی بطور ایمن حفاظ گذاری گردد.

ماده 75 – در کارگاههای تولید روکش چوب بایستی از نردبان مناسب و ایمن برای دسترسی به کف چاله بخار استفاده شود.

ماده 76 – اشتغال بکار کارگران در قسمت چاله بخار بصورت انفرادی ممنوع است.

ماده 77 – کارگران شاغل در قسمت چاله بخار بایستی از لباس کار مناسب و کلاه ایمنی استفاده کنند.

ماده 78 – در دستگاههای پرس چوب بایستی به تعداد افرادی که با دستگاه کار می کنند کلید های قطع اضطرای وجود داشته باشد و یا به سیستم چشم الکترونیک تجهیز شوند تا در هر صورت به محض ورود قسمتی از بدن کارگران به منطقه خطر ، دستگاه متوقف شود.

ماده 79 – کلیدهای فرمان دستگاههای پرس چوب بایستی بنحوی نصب شوند که هر دو دست کارگر از منطقه خطر دور باشد.

فصل هشتم ) مقررات متفرقه :

ماده 80 – سه نظام ماشین مخصوص مته و توتراشی چوب باید بدون زائده و برجستگی باشد.

ماده 81 – انتهای قسمتهای گردنده مانند سه نظام دستگاههای اره سه کاره و غیره بایستی حفاظ گذاری گردند.

ماده 82 – در ماشین های مته افقی ، قائم و شعاعی تک محوره ساده که روی آن مته یا قلم توتراشی و یا قلاویز برای عملیات مختلف نصب می شود باید قسمتی از آن با قطعه کار در تماس نمی باشند حفاظ گذاری شود.

ماده 83 – دریلهای رومیزی و دستگاههای مشابه بایستی دارای وسائل نگهدارنده مناسب برای ثابت نگهداشتن قطعه کار باشند.

ماده 84 – استفاده از ابزار آلات نجاری توسط دستگاههای غیر مرتبط مانند استفاده از تیغه اره گرد در دستگاه فرز یا استفاده از سنگ سمباده در دستگاه دریل دستی ممنوع است.

ماده 85 – تیغه اره ها و فرزها در صنایع نجاری بایستی همواره تیز و سالم باشند .

ماده 86 – تیغه اره های گرد و اره های نواری بایستی مرتباً بازدید شوند تا در صورت وجود ترک تعویض گردند.

ماده 87 – روپوش حفاظتی اره ها باید طوری باشد که دو لبه جانبی آن روی میز یا قطعه کار بنشیند.

ماده 88 – ابزار آلات براده برداری مورد استفاده در صنایع نجاری مانند تیغه فرزها بایستی به لحاط جنس ، دور ، شکل و غیره ، استاندارد و متناسب با نوع کار انتخاب گردند.

ماده 89 – در دستگاههای اره و رنده بایستی علاوه بر نصب گونیا ، بتوان آنرا متناسب با عرض قطعه کار تنظیم نمود.

ماده 90 – سیلندرها و محورهای حامل تیغه اره ها و رنده ها و غیره بایستی مجهز به ضامن هایی باشند که در زمان تعمیر یا تعویض از حرکت دستگاه جلوگیری کند.

ماده 91 – کلیه دستگاههای رومیزی مانند دریلها یا فارسی برها بایستی بنحو مطمئن و مناسبی در محل خود یا سطح میز کار نصب گردند.

ماده 92 – برای حمل الوارهای چوبی بایستی ازتجهیزات مکانیکی مناسب مانند جرثقیل و لیفتراک استفاده شود و از حمل آنها توسط افراد خودداری گردد.

ماده 93 – در هنگام حمل ، برای جلوگیری از چرخیدن یا سر خوردن قطعات چوب بایستی تجهیزات و وسائل مناسبی بکار گرفته شود تا قطعه کار را بطور محکم و ایمن نگه دارد.

ماده 94